Dünya önemli jazz bestecilerinden, önemli doğaçlama yaratıcılarından birini 2 Mart 2023 günü kaybetti. Wayne Shorter’ın jazz’a kattığı tüm gizemli iç dünyasından yansıyan yaratıcılıklar çağdaş jazz müzisyenlerine ilham olacak kadar etkili ve ikna ediciydi. Tenor ve soprano saksofonun dehası olarak anılan Wayne Shorter, jazz tarihine adını yaptığı işlerle altın harflerle yazdırdı.
1950’li yıllarda Art Blakey’in Jazz Messengers albümü ve 1960’larda Miles Davis’in beşli projesinde çokça beste ve aranjmanlar yaratan ve 1970 ve 1980 dönemine damgasını vurmuş Weather Report grubunu Joe Zawinul ile kurmuş önemli bir kişiydi o.
Her zaman kendini baştan yaratan, yenilikçi kişiliğiyle 1990’lar ve 2000’lerde de boş durmadı. Kendi dörtlü jazz grubuyla daima seyahat ederek konserler verdi ve turnelere çıktı. Son yaptığı en dahiyane işlerden biri de Monica Sly ile birlikte yazdığı romanı Emanon için 48 sayfa özelinde Orpheus Chamber Orchestra ile yazdığı bestelerdi. Piyanist Danilo Perez, basçı John Patitucci, davulcu Danilo Perez’in de içinde bulunduğu bu proje, 2018 yılında 3 CD şeklinde çıkarıldı. Operası Iphigenia ise yine 2000’li yıllarda Esperanza Spalding ile üzerinde çalıştığı bir eserdi.
Wayne Shorter (Photo: Sedat Antay)
Yaşarken, NEA Jazz Master Ödülü, 12 kez Grammy, DownBeat Onur Ödülü, Yaşam Boyu Onur Ödülü, Polar Müzik Ödülü, Kennedy Center Onur Ödülü gibi pek çok ödül almıştı.
Wayne Shorter, 25 Ağustos 1933’te New Jersey’de dünyaya geldi. New York Üniversitesi müzik bölümünden 1956 yılında çok iyi bir dereceyle mezun oldu. O yıllarda bölgedeki pek çok grupla ve Horace Silver’ın ekibiyle çalmaya başladı. Daha sonra Weather Report grubunu kuracağı Joe Zawinul ile de 1959’un Maynard Ferguson’un büyük orkestrasına dahil olduğunda tanıştı.
Wayne Shorter aynı zamanda Art Blakey ekibiyle çalışırken, onunla yakın bir dostluk kurdu. Lester Left Town, Ping Pong, Mr. Jin, Children Of The Night, Free For All gibi çok sevilen eserlerini bu dönemde besteledi. Art’ın dostluğunun verdiği sevgiyle onun kızı ve eşi için de besteleri grubun repertuvarına ekledi. Bunlar; Sakeena’s Vision, Sincerely Diana’ydı.
1964’te Miles Davis modal jazz beşlisine katılan Shorter, o sırada Herbie Hancock, Ron Carter ve Tony Williams ile tanıştı. Onlarla uzun süren müzikal birliktelik ve arkadaşlıklar kurdu. 1970’lerde Miles Davis ile Bitches Brew albümünü kaydederken, 1965’te kendi adı altında Blue Note etiketli The All Seeing Eye albümünü de kaydetti.
1971’de Shorter ve Zawinul basçı Miroslav Vitous ile Weather Report grubuna kurdu ve 14 yıl boyunca hem besteci hem üye olarak güçlü bir fusion tarzının fitilini ateşledi. Sing the Body Electric, Sweetnighter, Mysterious Traveler, Tale Spinnin’, Black Market, Heavy Weather, Mr. Gone gibi çok sevilen parçalara imza attı. 1970’ler ayrıca VSOP grubuyla Miles Davis, Freddie Hubbard, Wynton Marsalis gibi isimlerle çaldığı ve proje yaptığı zamanlardı. 1977’de ise ona büyük bir dinleyici kazandıran Joni Mitchell ile yaptığı ortak çalışmalar; Don Juan Reckless Daughter ve Steely Dan’s Aja oldu.
Emanon için yaptığı 2000’lerde yaptığı çalışmalar çeşitli senfoni orkestralarıyla devam etti. Bunlar Chicago Symphony, Lyon Symphony, Orpheus Chamber, Prague Philarmonic, Los Angeles Philarmonic, National Sympony Orchestra, Royal Concertgebouw gibi önde gelen topluluklardı. O dönem New York Times, Shorter hakkında; “Onun yetkinliği jazz ve klasik müzik arasındaki kapıları açıyor” şeklinde yazılar yayınladı.
2017 yılında ise son olarak katılabildiği festival Detroit Festival oldu. Sağlık sorunları baş göstermeye ve artmaya başlayınca müzik için ara vermeye karar verdi.
O yaşadığı süre boyunca sesle ilişkisini edebiyata, resime, müzikteki her açılan yeni kapıya dökebilen biriydi. Boyalarla, okuma ve yazmayla ve yaratma süreciyle arası yakınlarının söylemine ve yaptığı işlere bakılırsa hep iyi oldu. O hep güvenli alanlardan riskli sulara gitmenin yaratımla ilgisi olduğunu vurguladı. Tahmin edilemez ve ön görülemez olanı seçti.
Olduğu en ön görülemeyen, tahmin edilemeyen bir yere ve anısına, saygıyla… Ondan ilham alarak yeniden yaratılan her doğaçlamanın kapılarını açmaya…
